The Power of Habit Book by Charles Duhigg | आपल्या सवयी कसे कार्य करतात आणि त्यांचा आपल्या मेंदूमध्ये नेमका कोठे उगम होतो? | हे सर्व हे पुस्तक तुम्हांला शिकवेल
The Power of Habit Book Review – (The Karbhari News Service) – न्युयॉर्क टाईम्सचे अर्थविषयक पारितोषिकप्राप्त पत्रकार चार्ल्स डुहीग, हे त्यांच्या ‘द पॉवर ऑफ हॅबिट’ या पुस्तकातून आपल्याला सवयींसंबधीच्या आश्चर्यकारक आणि चित्तथरारक वैज्ञानिक जगताची सफर घडवून आणतात. (The Power of Habit Book)
काही व्यक्तींना आणि कंपन्यांना स्वतःला बदलण्यासाठी अनेक वर्षे का प्रयत्न करावे लागतात, का झगडावे लागते, तर त्याच वेळी काही मात्र, स्वतःमध्ये एका रात्रीत बदल घडवून आणतात हे कसे याचा ते शोध या पुस्तकामध्ये घेतात. आपल्या सवयी कसे कार्य करतात आणि त्यांचा आपल्या मेंदूमध्ये नेमका कोठे उगम होतो याचा शोध घेण्यासाठी, मेंदू वैज्ञनिकांचे चाललेले प्रयत्न जाणून घेण्यासाठी ते विविध प्रयोगशाळांना भेटी देतात आणि ऑलिंम्पिक जलतरणपटू मायकेल फेल्फ, स्टार बक्सचे मुख्याधिकारी हॉवर्ड शुल्झ आणि नागरी हक्क चळवळीचे प्रणेते मार्टिन ल्युथर किंग (ज्यु.) यांच्या यशामध्ये सवयीचा वाटा किती महत्त्वाचा होता याचा ते रहस्यभेद करतात.
त्या सर्वांचा परिपाक म्हणजे हे लक्षवेधी कथन आणि सशक्त शोध : व्यायामामध्ये नियमित पण आणण्यासाठी, वजन घटवण्यासाठी हुशार मुलांचे योग्य संगोपन करण्यासाठी, कार्यक्षमतेमध्ये वृद्धी करण्यासाठी, अद्वितीय आस्थापनांची उभारणी इत्यादी करण्यासाठी, सवयी काय व कशा उपयोगी पडू शकतात. याचे मर्म जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे. या नव्याने विकसित झालेल्या शास्त्राचा उपयोग करून आपण आपल्या व्यवसायात, आपल्या समाजात आणि आपल्या जीवनात संपूर्ण परिवर्तन घडवून आणू शकतो.
द हॅबिट लूप
डुहिगच्या प्रबंधाच्या केंद्रस्थानी “हॅबिट लूप” ही संकल्पना आहे, ज्यामध्ये तीन घटक आहेत: क्यू, रूटीन आणि रिवॉर्ड. सवयी कशा तयार होतात आणि त्या कशा बदलल्या जाऊ शकतात हे समजून घेण्यासाठी ही पळवाट समजून घेणे आवश्यक आहे.
क्यू: हे ट्रिगर आहे जे सवय सुरू करते. ती दिवसाची विशिष्ट वेळ, भावनिक स्थिती किंवा सभोवतालचा संच असू शकते.
दिनचर्या: हे वर्तन किंवा कृती आहे जी संकेताचे अनुसरण करते. ती स्वतःच सवय आहे.
बक्षीस: हा नित्यक्रमातून मिळणारा फायदा आहे, जो सवयीच्या लूपला बळकट करतो.
आपल्या स्वतःच्या जीवनातील हे घटक ओळखून, आपण आपल्या सवयी कशा बनवल्या जातात आणि त्यांना कशामुळे चालना मिळते हे पाहू शकतो.
कीस्टोन सवयी
पुस्तकातील सर्वात आकर्षक संकल्पना म्हणजे “कीस्टोन सवयी.” या अशा सवयी आहेत ज्यांचा आपल्या जीवनातील इतर क्षेत्रांवर प्रभाव पडतो. उदाहरणार्थ, नियमित व्यायाम ही अनेक लोकांसाठी मुख्य सवय आहे; हे केवळ शारीरिक आरोग्य सुधारत नाही तर मूड, उत्पादकता आणि आर्थिक सवयी देखील वाढवते.
कीस्टोन सवयी ओळखणे आणि त्यावर लक्ष केंद्रित केल्याने महत्त्वपूर्ण सकारात्मक बदल होऊ शकतात असे डुहिगचे म्हणणे आहे. व्यवसायांसाठी, कीस्टोन सवयी कॉर्पोरेट संस्कृती बदलू शकतात आणि एकूण कामगिरी सुधारू शकतात.
बदलाचे विज्ञान
एखादी सवय बदलणे म्हणजे ती पूर्णपणे काढून टाकणे नव्हे तर ती बदलून तीच बक्षीस देणारी नवीन दिनचर्या बदलणे होय. दुहिग या प्रक्रियेत विश्वास आणि समुदायाच्या महत्त्वावर भर देतात. बदलाच्या शक्यतेवर विश्वास आणि एक सहाय्यक समुदाय असणे जुन्या सवयी मोडण्यात आणि नवीन तयार करण्यात लक्षणीय फरक करू शकते.
डुहिग हे अल्कोहोलिक एनोनिमसच्या कथेपासून ते स्टारबक्स आपल्या कर्मचाऱ्यांना सवयीचे लूप वापरून तणावपूर्ण परिस्थिती हाताळण्यासाठी प्रशिक्षित करण्याच्या पद्धतीपर्यंत असंख्य उदाहरणांसह स्पष्ट करतो.
वास्तविक-जागतिक अनुप्रयोग
समजून घेण्याच्या सवयी कशा प्रकारे यश मिळवू शकतात याची वास्तविक-जगातील उदाहरणांनी पुस्तक भरलेले आहे. प्रॉक्टर अँड गॅम्बल सारख्या कंपन्यांनी उत्पादनांची प्रभावीपणे मार्केटिंग करण्यासाठी सवय निर्मितीच्या विज्ञानाचा कसा उपयोग केला यावर डुहिग चर्चा करते. अल्कोआ सारख्या संस्थांनी सुरक्षिततेच्या सवयींवर लक्ष केंद्रित करून त्यांची संस्कृती कशी बदलली हे देखील तो शोधतो.
व्यक्तींसाठी, Duhigg च्या अंतर्दृष्टी वैयक्तिक सवयी कशा बदलायच्या याबद्दल व्यावहारिक सल्ला देतात. आरोग्यदायी जीवनशैली अंगीकारणे असो, उत्पादकता सुधारणे असो किंवा वाईट सवयी मोडणे असो, पुस्तकात वर्णन केलेली तत्त्वे बदलाचा रोडमॅप देतात.
निष्कर्ष
चार्ल्स डुहिगचे “द पॉवर ऑफ हॅबिट” हे फक्त सवयींबद्दलचे पुस्तक नाही; आपले जीवन आणि व्यवसाय सुधारण्यासाठी सवयींच्या सामर्थ्याला समजून घेण्यासाठी आणि त्याचा फायदा घेण्यासाठी हे मार्गदर्शक आहे. सवयीचे वळण तोडून आणि कीस्टोन सवयींवर लक्ष केंद्रित करून, Duhigg चिरस्थायी बदल घडवण्यासाठी एक फ्रेमवर्क प्रदान करते. तुम्ही वैयक्तिक सुधारणा करू इच्छित असाल किंवा संघटनात्मक यश मिळवू इच्छित असाल, हे पुस्तक मौल्यवान अंतर्दृष्टी आणि व्यावहारिक धोरणे देते.
सवयींचे सामर्थ्य समजून घेऊन, आपण आपल्या कृतींवर आणि शेवटी आपले जीवन नियंत्रित करू शकतो.
—
.
