पुण्यातील चिपको आंदोलनात हजारों पुणेकरांचा सहभाग
बंड गार्डनजवळील मुळा-मुठा नदीच्या काठावरील 7,500 हून अधिक झाडे आणि संबंधित परिसंस्था तोडण्याच्या पुणे महापालिकेच्या योजनेला विरोध करण्यासाठी 5,000 हून अधिक लोक चिपको आंदोलनामध्ये सामील झाले. (Chipko Andolan in pune)
जंगली महाराज रस्त्यावरील छत्रपती संभाजी महाराज बागेपासून सायंकाळी ५ वाजता या पदयात्रेला सुरुवात झाली, लोकांनी तोडल्या जाणाऱ्या झाडांबद्दल आपली नाराजी व्यक्त करण्यासाठी उत्कट घोषणाबाजी केली. 4,700 कोटींचा नदी विकास प्रकल्प जो पुणे महानगरपालिका राबवत आहे. अनेक नागरी संस्था, तज्ञ आणि संबंधित नागरिकांचे संघटन असलेल्या ‘पुणे रिव्हर रिव्हायव्हल’ ग्रुपने या निषेधाचे नियोजन केले होते.
नागरिकांची मागणी
आधी नद्या स्वच्छ करा
नदीकाठची झाडे आणि जंगले वाचवा
नदीची रुंदी कमी करू नका
नैसर्गिकरित्या नद्या वाहू द्या
हवामान बदलाचा प्रभाव समाविष्ट करा
आंदोलन जेएम रोडच्या खाली आणि नदीकाठच्या रस्त्यावर गेले, जिथे चिपको कारवाई करण्यात आली. नदीकाठच्या नियोजित विनाशाला विरोध दर्शवण्यासाठी अनेक नागरिकांनी वृक्षांना प्रतीकात्मक मिठी मारली. चालताना त्यांनी झाडे आणि नद्या वाचवण्याच्या जोरदार घोषणा दिल्या. आंदोलनाचा एक भाग म्हणून नदीकाठच्या झाडांना मिठी मारून गरवारे पुलाजवळ पदयात्रा संपली.
मोहिमेदरम्यान आर्किटेक्ट सारंग यादवाडकर म्हणाले, “रिव्हर फ्रंट डेव्हलपमेंट प्रकल्पासाठी केलेला ईआयए फसवा आहे. प्रकल्पाच्या सविस्तर प्रकल्प अहवालात दावा करण्यात आला आहे की नदीकाठच्या सर्व अस्तित्वात असलेल्या वृक्षांचे संरक्षण केले जाईल. प्रकल्पाच्या पर्यावरणीय मंजुरीने पीएमसीला एक झाड तोडण्यास देखील बंदी घातली आहे. परंतु काही दुर्मिळ आणि जुन्या झाडांसह हजारो झाडे 11 पैकी फक्त तीन भागांसाठी तोडली जात आहेत.
समुचित एन्व्हायरो टेकच्या व्यवस्थापकीय संचालक डॉ. प्रियदर्शनी कर्वे म्हणाल्या, “जर पीएमसी वृक्षांचे पुनर्रोपण करण्याचा विचार करत असेल, तर आपण हे लक्षात ठेवले पाहिजे की पुनर्रोपित झाडे जगण्याचा दर खूपच कमी आहे. याशिवाय, किनार्‍यावर एक संपूर्ण परिसंस्था नष्ट होत आहे आणि एकट्या झाडे लावणे कधीही विद्यमान परिसंस्थेची जागा घेणार नाही. संपूर्ण प्रकल्प इकोसिस्टम विचारात घेत नाही.”
जीवननदीच्या संस्थापक-संचालक शैलजा देशपांडे म्हणाल्या, “पुणेकरांना एकही झाड कापायचे नाही. आम्हाला सर्व झाडे वाचवायची आहेत. संबंधित नागरिक ही मागणी लवकरच महापालिकेकडे सादर करणार आहेत. प्रकल्पांसाठी कोणतीही झाडे, मग ती नद्यांसाठी असोत की डोंगरासाठी, तोडली जाणार नाहीत. या आमच्या नद्या आहेत आणि त्या जतन केल्या पाहिजेत. अधिकारी कृत्रिम उद्यानांची सक्ती करू शकत नाहीत. नदीचे नैसर्गिक क्षेत्र वाचवले जावे अशी आमची इच्छा आहे. नागरिकांच्या मागण्या अधिकाऱ्यांना अधिकृत पत्राद्वारे देण्यात येतील. ते समाविष्ट न केल्यास आंदोलन सुरूच राहणार आहे. आम्ही इथे थांबणार नाही.”
या आंदोलनाला पुणे जिल्हा गृहनिर्माण महासंघ, सजग नागरिक मंच, वसुंधरा स्वच्छता अभियान, जलबिरादरी, डेक्कन जिमखाना परीसर समिती, वॉरियर मॉम्स, फ्रायडे फॉर फ्युचर पुणे, महाराष्ट्र अंधश्रद्धा निर्मूलन समिती आणि इतर अनेक संस्थांनी पाठिंबा दिला होता. चिपको आंदोलनात सामील झालेल्या राजकीय पक्षांमध्ये आम आदमी पार्टी, पुणे शहर; पर्यावरण सेल, महाराष्ट्र नवनिर्माण सेना; राष्ट्रवादी काँग्रेस पार्टी (शहरी सेल); भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस; आणि उद्धव बाळासाहेब ठाकरे शिवसेना.
उपस्थित सर्व लोकांनी वाहतुकीचे नियम पाळले आणि वाहतुकीला कोणताही अडथळा निर्माण झाला नाही. तरुण आणि वृद्ध लोक जवळपास 1.5 किमी चालले.
