पुणे महापालिकेचा घनकचरा विभाग होणार ‘आत्मनिर्भर’
| सेवक वर्गाला केले जाणार तांत्रिक दृष्ट्या सक्षम
पुणे | महापालिकेचा घनकचरा विभाग आता आत्मनिर्भर होणार आहे. महानगरपालिकेच्या घनकचरा व्यवस्थापन विभागामध्ये कार्यरत तांत्रिक सेवक वर्गाला घनकचरा व्यवस्थापन व हाताळणी नियमावली (MSW Rule २०१६) चे अनुषंगाने तांत्रिक दृष्ट्या सक्षम केले जाणार आहे. त्यासाठी निरी नागपूर (NEERI- National Environmental Engineering and
Research Institute) या भारतातील पर्यावरण अभियांत्रिकी संशोधनातील एकमेव शासकीय संस्थेची नेमणूक करून त्यांचे मार्गदर्शनाखाली घनकचरा व्यवस्थापन विभागामध्ये तांत्रिक समिती (Technical Cell) स्थापन केली जाणार आहे. या समितीस २ वर्ष प्रशिक्षण देऊन त्यांना तांत्रिक दृष्ट्या सक्षम केले जाणार आहे. या बाबतच्या प्रस्तावाला नुकतीच स्थायी समितीने मान्यता दिली आहे.
Research Institute) या भारतातील पर्यावरण अभियांत्रिकी संशोधनातील एकमेव शासकीय संस्थेची नेमणूक करून त्यांचे मार्गदर्शनाखाली घनकचरा व्यवस्थापन विभागामध्ये तांत्रिक समिती (Technical Cell) स्थापन केली जाणार आहे. या समितीस २ वर्ष प्रशिक्षण देऊन त्यांना तांत्रिक दृष्ट्या सक्षम केले जाणार आहे. या बाबतच्या प्रस्तावाला नुकतीच स्थायी समितीने मान्यता दिली आहे.
पुणे शहरात ऑक्टोबर २०१७ पूर्वी दैनंदिन सुमारे १६०० ते १७०० मे.टन कचरा निर्माण होत होता. ऑक्टोबर २०१७ मध्ये ११ गावे व माहे जुलै २०२१ पासून पुणे महापलिकेच्या कार्यक्षेत्रात नव्याने २३ गावे समाविष्ठ झाल्याने दैनंदिन कचरा निर्मिती २२०० ते २३०० मे.टन पर्यंत होत आहे. 2017 मध्ये, PMC च्या घनकचरा विभागाने CSIR-NEERI च्या SWM विभागाशी MSW प्रोसेसिंग प्लांटच्या तांत्रिक ऑडिटसाठी संपर्क साधला होता. निरी संस्थेने 35 लाख रुपयेच्या शुल्कासाठी ऑडिट केले होते आणि PMC परिसरामध्ये MSW प्रक्रिया संयंत्रांच्या सुधारणेसाठी विशिष्ट शिफारसी दिल्या होत्या. त्या शिफारशी त्यावेळीच्या कचरा प्रक्रिया परिस्थितीस अनुसरून विशिष्ट होत्या. तांत्रिक लेखापरीक्षणादरम्यान असे आढळून आले की PMC SWM कर्मचाऱ्यांना MSW प्रक्रियेबद्दल पुरेसे तांत्रिक ज्ञान नव्हते आणि त्यांनी यापूर्वी MSW प्लांटसाठी कोणतेही अंतर्गत तांत्रिक लेखापरीक्षण केले नव्हते. त्यामुळे लेखापरीक्षणाच्या अंतिम सादरीकरण दरम्यान तत्कालीन महापालिका आयुक्त, यांनी “(NEERI- National Environmental Engineering and Research Institute) ने PMC ला प्रत्येक वेळी अशी तांत्रिक मदत देण्याऐवजी PMC-SWM तांत्रिकदृष्ट्या “आत्मा-निर्भर” बनविणेसाठी PMC च्या कर्मचाऱ्यांना सर्व MSW प्रोसेसिंग प्लांट्ससाठी तांत्रिक बिंदूंबद्दल योग्य मार्गदर्शन केले तर ते अधिक चांगले होईल” असे नमूद केले व त्यानुसार प्रस्ताव सादर करणे बाबत पत्रा द्वारे कळविले. व त्यानुसार निरी नागपूर यांनी पुणे महानगरपालिकेच्या घनकचरा व्यवस्थापन विभागात तांत्रिक समिती स्थापन करण्याचा प्रस्ताव माहे डिसेंबर २०१९ मध्ये सादर केला होता. परंतु तदनंतर कोरोना संसर्गाच्या पार्श्वभूमीवर सदर प्रस्तावाबाबत पुढील कोणतीही कार्यवाही करण्यात आली नाही.
पुणे महानगरपालिकेमध्ये घनकचरा व्यवस्थापना करिता स्वतंत्र विभाग कार्यान्वित आहे. शहराचे आरोग्य चांगले राखण्यासाठी घनकचरा व्यवस्थापन कार्यक्षमतेने होणे आवश्यक आहे.. सदर विभागाचे विभाग प्रमुख उपायुक्त स्तराचे अधिकारी असून त्यांच्या नियंत्रणा खाली स्थापत्य, यांत्रिकी व विद्युत शाखेचे २० अभियंता (कार्यकरी १९ (अभियंता, उप अभियंता व कनिष्ठ अभियंता) कार्यरत आहेत. सदर तांत्रिक सेवकांना पर्यावरण संबंधित तज्ञ ज्ञान नाही ही वस्तूस्थिती आहे. सबब त्यांचे तांत्रिकदृष्ट्या सक्षमीकरण करणे आवश्यक आहे. या कारणाने निरी, नागपूर या संस्थेकडून पुणे महानगरपालिकेच्या घनकचरा व्यवस्थापन विभागात तांत्रिक समिती स्थापन करणेबाबत पुनश्चः नव्याने प्रस्ताव मागविण्यात आला. सदर प्रस्ताव अभ्यासून प्रस्तावाच्या अनुशंगाने काही मुद्द्यांबाबत निरी संस्थेकडून स्पष्टीकरण घेण्यात आले आहे.
कार्यपद्धती (Work plan)
उद्दिष्टे साध्य करण्यासाठी पुढील कार्य योजना आखण्यात आली आहे.
SWMTC साठी PMC अधिकारी आणि ऑपरेटर टीम सदस्यांची ओळख.
MSW प्रोसेसिंग प्लांटच्या तांत्रिक बाबी समजून घेण्यासाठी SWMTC अधिकाऱ्यांना शिक्षित / प्रशिक्षित करणे
SWMTC अधिकाऱ्यांना तंत्रज्ञान आणि प्रक्रियेच्या संदर्भात तसेच घनकचरा व्यवस्थापन व हाताळणी नियम 2016 चे पालन करण्याच्या संदर्भात कमतरता ओळखण्यासाठी शिक्षित आणि प्रशिक्षित करणे,
• SWMTC ला तांत्रिक अहवाल आणि कागदपत्रांसह मदत करणे.
PMC च्या सर्व MSW व्यवस्थापन समस्यांवर तांत्रिक मार्गदर्शन प्रदान करणे.
PMC अंतर्गत MSW प्रोसेसिंग प्लांटमध्ये तांत्रिक सुधारणा अंमलात आणण्यासाठी SWMTC अधिकाऱ्यांना प्रशिक्षित करणे,.
PMC मधील MSW प्रक्रियेशी संबंधित प्रस्तावांच्या तांत्रिक तपासणीसाठी SWMTC ला मदत करणे.
क्षमता, कार्यप्रदर्शन, डिझाइन आणि अभियांत्रिकी, ऑपरेशनल प्रक्रिया, उत्पादन गुणवत्ता, पर्यावरणीय मानदंड, सौंदर्यशास्त्र इत्यादींच्या संदर्भात वनस्पती विशिष्ट मूल्यांकन करण्यासाठी SWMTC ला शिक्षित
करणे
MSW प्रोसेसिंग प्लांटच्या तांत्रिक बाबी समजून घेण्यासाठी SWMTC अधिकाऱ्यांना शिक्षित / प्रशिक्षित करणे
SWMTC अधिकाऱ्यांना तंत्रज्ञान आणि प्रक्रियेच्या संदर्भात तसेच घनकचरा व्यवस्थापन व हाताळणी नियम 2016 चे पालन करण्याच्या संदर्भात कमतरता ओळखण्यासाठी शिक्षित आणि प्रशिक्षित करणे,
• SWMTC ला तांत्रिक अहवाल आणि कागदपत्रांसह मदत करणे.
PMC च्या सर्व MSW व्यवस्थापन समस्यांवर तांत्रिक मार्गदर्शन प्रदान करणे.
PMC अंतर्गत MSW प्रोसेसिंग प्लांटमध्ये तांत्रिक सुधारणा अंमलात आणण्यासाठी SWMTC अधिकाऱ्यांना प्रशिक्षित करणे,.
PMC मधील MSW प्रक्रियेशी संबंधित प्रस्तावांच्या तांत्रिक तपासणीसाठी SWMTC ला मदत करणे.
क्षमता, कार्यप्रदर्शन, डिझाइन आणि अभियांत्रिकी, ऑपरेशनल प्रक्रिया, उत्पादन गुणवत्ता, पर्यावरणीय मानदंड, सौंदर्यशास्त्र इत्यादींच्या संदर्भात वनस्पती विशिष्ट मूल्यांकन करण्यासाठी SWMTC ला शिक्षित
करणे
• प्रकल्प कालावधी (Project Cost)
प्रकल्पाचा एकूण कालावधी देय रक्कमेच्या पहिला हप्ता मिळाल्यापासून २४ महिने असेल व दर सहा महिन्यांनी अर्धवार्षिक अहवाल सादर केला जाईल.
प्रकल्पाचा खर्च
कर वगळून “सल्लागार” प्रकल्प म्हणून एकूण प्रकल्प खर्च रु. ३५ लाख (पस्तीस लाख) आहे. यामध्ये वैज्ञानिक आणि औद्योगिक संशोधन परिषदेच्या (CSIR) नियमांनुसार मनुष्यबळ, (NEERI- National
Environmental Engineering and Research Institute) कर्मचाऱ्यांना भेट देण्यासाठी TA/DA, आकस्मिकता (Contingencies) आणि संस्था ओव्हरहेडसाठी शुल्क समाविष्ट आहे CSIR चे प्रचलित
धोरणाप्रमाणे आहे.
Environmental Engineering and Research Institute) कर्मचाऱ्यांना भेट देण्यासाठी TA/DA, आकस्मिकता (Contingencies) आणि संस्था ओव्हरहेडसाठी शुल्क समाविष्ट आहे CSIR चे प्रचलित
धोरणाप्रमाणे आहे.
